Hệ thống giáo dục ở Cộng hòa Séc có đặc điểm:
- Giáo dục bắt buộc: 6 – 16 tuổi.
- Ngôn ngữ giảng dạy: Tiếng Séc, nhưng Ďang dần dần có xu hướng xuất hiện những chương trình bằng tiếng Anh tại bậc Giáo dục Đại học.
- Năm học: 12 tháng (2 học kỳ).
Giáo dục tiểu học và trung học
Các trường được phân loại dựa trên tính chất và trình độ giáo dục họ cung cấp:
Giáo dục phổ thông là giáo dục bắt buộc, kết hợp giáo dục tiểu học với trình độ trung học phổ thông cơ sở. Chương trình kéo dài 9 năm và được chia thành hai giai đoạn:
- Giai đoạn 5 năm đầu: từ 6 đến 11 tuổi;
- Giai đoạn 4 năm sau: từ 11 đến 15 tuổi.
Sau khi hoàn thành tiểu học và trung học cơ sở, học sinh sẽ đạt được mức giáo dục cơ bản và sau đó được cấp giấy chứng nhận. Đây không phải là bằng tốt nghiệp. Những học sinh đã hoàn thành bậc trường tiểu học đặc biệt cũng sẽ nhận được một giấy chứng nhận.
Sau khi hoàn thành bậc trung học cơ sở, hầu hết học sinh lúc đó sẽ dành 4 năm theo học tại các lớp trình độ cao hơn tại bậc giáo dục cơ bản hoặc giáo dục phổ thông. Học sinh cũng có thể chuyển sang bậc giáo dục Dự bị đại học bao gồm nghiên cứu tiếng Latinh và / hoặc tiếng Hy Lạp hoặc giáo dục phổ thông và giáo dục nghề nghiệp.
Các trường trung học phổ thông (Gymnázium)
Sau khi hoàn thành giai đoạn 1, học sinh đã hoàn thành kỳ thi tuyển sinh đầu vào có thể chuyển sang Gymnázium. Gymnázium có những đặc điểm của nền giáo dục dự bị Đại học.
Trên thực tế, hầu hết học sinh tham gia chương trình Gymnázium 4 năm. Tiến trình học 6 và 8 năm dành cho trẻ em có năng khiếu đặc biệt. Tỷ lệ trung bình của học viên tham dự Gymnázium trong mỗi nhóm tuổi là khoảng 15%.
Các học sinh sẽ tham dự kỳ thi tốt nghiệp với bốn hoặc năm môn học, với tiếng Séc và một ngoại ngữ khác là những môn bắt buộc. Họ cũng có thể chọn một nhóm các môn học. Nhà trường có trách nhiệm chính đối với nội dung và quản lý các kỳ thi tốt nghiệp.
Sau khi hoàn thành kỳ thi tốt nghiệp, học sinh sẽ được cấp bằng tốt nghiệp. Bằng tốt nghiệp này cũng được biết dưới cái tên ngắn hơn là Maturita.
Theo trình độ, bằng tốt nghiệp đạt được tại Gymnázium tương đương với bằng VWO.
Maturita không tự động cho phép học sinh ở Cộng hòa Séc nhập học vào tất cả các cơ sở giáo dục đại học. Đối với một số cơ sở, cần phải kiểm tra đầu vào để nhập học.
Các học sinh thường tham gia kỳ thi tốt nghiệp năm 19 tuổi, vào thời gian đó các em sẽ hoàn thành 13 năm học.
Střední školy (Trung học phổ thông) cung cấp giáo dục (bậc trên) ở ba cấp, cũng như giáo dục sau trung học:
1. Střední vzdělání (Trung học chuyên nghiệp) với thời gian kéo dài từ 1 đến 2 năm được cung cấp tại các trường trung học chuyên nghiệp. Các trường này được gọi là Odborná škola hoặc Odborné učiliště hoặc Praktické školy (trường dạy nghề). Các chương trình này dành cho vào các học sinh đã không hoàn thành tốt nền giáo dục cơ bản hoặc chỉ có bằng Základy vzdělání.
2. Střední vzdělání s výučním listem (Giáo dục trung học chuyên nghiệp) với thời gian từ 2 đến 3 năm, thường được cung cấp tại Střední odborné učiliště (trung học chuyên nghiệp), viết tắt là SOU. Sau khi hoàn thành, học sinh sẽ có đạt được trình độ nghề chuyên môn hoặc tổng quát.
3. Střední vzdělání s maturitní zkouškou (giáo dục phổ thông và dạy nghề với bằng Maturitní zkouška) cung cấp các chương trình giáo dục phổ thông trung học hoặc trung học nghề. Những chương trình này kéo dài ít nhất 4 năm và được cung cấp như là một chương trình học tiếp theo cho 9 năm giáo dục cơ bản. Sau khi hoàn thành chương trình học, học sinh được nhận chứng chỉ Maturit zkouška (chứng chỉ maturita), cho phép nhập học vào giáo dục Đại học. Trong một số trường hợp vẫn cần có một kỳ thi tuyển sinh đầu vào.
Giáo dục trung học dạy nghề ở cấp này thường được cung cấp bởi Střední odborné školy (trung học chuyên nghiệp, viết tắt là SOŠ) hoặc Střední odborná učiliště (trung học chuyên nghiệp, viết tắt là SOU). Sau khi hoàn thành chương trình học, học sinh sẽ đủ trình độ cho một số ngành nghề kỹ thuật và kinh tế hoặc các ngành nghề khác đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao.
Trường Střední odborné školy cung cấp một chương trình học bao gồm cả hai môn học giáo dục tổng quát và các môn học nghề. Các học sinh tham dự kỳ thi tốt nghiệp với năm môn học: hai môn học phổ thông và ba môn học thực hành (thực hành và lý thuyết).
Loại trường này chuẩn bị cho học sinh tham gia vào thị trường lao động, nhưng nhiều học sinh ở các trường này sẽ chuyển sang các cơ sở giáo dục đại học. Một loại hình trường phổ biến trong hệ thống này là Obchodní akademie (trường kinh doanh).
Các loại trường học khác trong hệ thống SOŠ là:
- Střední zemědělská škola (Trường Trung học Nông nghiệp)
- Střední odborná škola gastronomická (Trường Trung Học Nấu ăn)
- Střední zdravotnická škola (Trường Trung học Y tế)
- Střední pedagogická škola (Trường Trung học Sư phạm)
- Střední průmyslová škola (SPŠ) (Trường Trung học Thương mại)
Phần lớn các chương trình SOŠ có thời hạn là 4 năm, nhưng cũng có các chương trình từ 2 đến 3 năm. Các chương trình ngắn hơn được hoàn thành bằng cách lấy được Vysvědčení o závěrečné zkoušce (Chứng chỉ tốt nghiệp). Chương trình 4 năm là chương trình duy nhất được hoàn thành khi đạt được Vysvědčení o maturitní zkoušce.
Chú ý: Bằng tốt nghiệp này có giá trị pháp lý tương đương như một Vysvědčení o maturitní zkoušce đạt được tại Gymnázium và cho phép tham gia các kỳ thi tuyển sinh Đại học.
Střední odborné učiliště (SOU) tương đương với hệ thống đào tạo nghề cũ ở Hà Lan về mục tiêu và trình độ, đặc biệt chú trọng vào đào tạo nghề. Chương trình thường kéo dài từ 2 đến 4 năm. Các học sinh tham gia vào chương trình 4 năm có thể lấy được Vysvědčení o maturitní zkoušce, cho phép họ nộp đơn vào một cơ sở giáo dục Đại học.
Học sinh tham gia vào chương trình học 2 hoặc 3 năm sẽ nhận được Výuční list (chứng chỉ học nghề).
Trong một số trường hợp, một SOŠ và SOU có thể được tích hợp tại một trường học, được gọi là Integrovaná střední škola (viết tắt là ISŠ) hoặc trường trung học tích hợp.
Học sinh tại SOU hay SOU có thể tiếp tục học tại Vyšší odborná škola (viết tắt là VOŠ Trường Cao đẳng nghề) hoặc Vysoká škola (trường Đại học hoặc các cơ sở Đại học không phải là trường Đại học). Các sinh viên SOŠ và SOU chưa có Vysvědčení o maturitní zkoušce và muốn có sau này cũng có thể lựa chọn Đăng ký học Nástavbové studium (học tập ở bậc trên). Đây là thời gian nghiên cứu kéo dài 2 năm nhằm giúp học sinh chuẩn bị lấy Vysvědčení o maturitní zkoušce.
Mặc dù các học sinh đã có được Vysvědčení o maturitní zkoušce ở SOŠ hay SOU có cùng quyền hạn, nhưng trình độ giáo dục tại một SOŠ cao hơn trình độ giáo dục ở SOU.
Các văn bằng này không cho phép nhập học tự động vào giáo dục đại học: học sinh phải tham gia kỳ thi đầu vào để được nhận vào các khoa.
Giáo dục nghệ thuật
Konzervatoře hay Nhạc viện cung cấp giáo dục cả ở trình độ trung học và đại học.
Các chương trình này có thời gian danh nghĩa từ 6 đến 8 năm, bao gồm cả các môn học phổ thông và các môn chuyên ngành thuộc lĩnh vực âm nhạc, khiêu vũ, hát và kịch, chuẩn bị cho sự nghiệp nghệ thuật của học sinh và trong một số trường hợp kết hợp với sự nghiệp dạy học.
Các trường đại học chuyên nghiệp
Vyšší odborné školy (các trường Đại học chuyên nghiệp) cung cấp một loạt các chương trình đào tạo nghề với thời gian danh nghĩa từ 3 đến 3,5 năm. Các chương trình này đào tạo sinh viên cho các nghề yêu cầu kỹ thuật tay nghề cao và tương ứng với tối đa 3 năm giáo dục đại học chuyên nghiệp ở Hà Lan xét theo nội dung và mục tiêu của họ.
Chương trình này chỉ dành cho những sinh viên có triển vọng có bằng tốt nghiệp từ Střední vzdělání s Matrédní zkouškou (trung học chuyên nghiệp được cấp bằng maturitní zkouškou).
Từ năm 1998, tất cả các chương trình đều được hoàn thành bằng cách lấy bằng Diplom absolventa vyšší odborné školy (cùng với giấy Vysvědčení o absolutoriu kèm theo) và danh hiệu không mang tính học thuật DiS (diplomovaný specialista hoặc bằng chuyên gia được công nhận). Bản ghi học tập được sử dụng để theo dõi sự tiến bộ của học sinh gọi là Výkaz o studiu na vyšši odborné škole (bằng chứng học tại trường cao đẳng nghề). Học bạ này có tất cả các điểm môn học có liên quan.
Giáo dục sau trung học
Giáo dục sau trung học cũng được cung cấp tại Střední škola và được chia thành ba loại hình học tập. Học sinh đạt được Výuční sau 3 năm học có quyền ghi danh vào Nástavbové studium (khóa học tiếp theo) và lấy bằng Maturitní zkouška (kỳ thi trung học). Kỳ thi này phải được hoàn thành xuất sắc mới có thể được theo học giáo dục Đại học.
Hotline: 090 307 9523
yfu.org – yfuvietnam.org – traodoivanhoa.yfuvietnam.org
